Mykotoksyny i ich wpływ na zwierzęta

Mykotoksyny są toksynami wytwarzanymi przez niektóre gatunki grzybów pleśniowych, np. z rodzajów Penicillium, Fusarium, Claviceps. Działają szkodliwie na organizmy żywe nawet w bardzo małych stężeniach – rzędu jednego miligrama na kilogram ziarna zbóż. Optymalna temperatura do ich rozwoju oscyluje w granicach 20-25 stopni Celsjusza. Wśród mykotoksyn możemy wyróżnić między innymi:

– hepatotoksyny atakujące wątrobę (np. aflatoksyna B1)

– nefrotoksyny atakujące nerki (np. ochratoksyna A)

– kardiotoksyny atakujące serce i układ krwionośny (np. moniliformina)

– dermatotoksyny atakujące skórę i błony śluzowe (np. T-2 toksyna)

– pulmotoksyny atakują układ oddechowy (np. fumonizyna B1)

Czy mykotoksyny są groźne?

Odpowiedź na to pytanie stanowi istotne informacje dla rolników, szczególnie dla tych, którzy hodują zwierzęta. A dlaczego? Dlatego, że mogą być one przyczyną poważnych, nawet śmiertelnych zatruć zwierząt, prowadzą do rozwoju grzybic, alergii, chorób układu odpornościowego, oddechowego. Wykazują właściwości mutagenne, rakotwórcze, teratogenne. Wrażliwość na mykotoksyny różni się u poszczególnych gatunków. Najbardziej wrażliwa jest trzoda chlewna i drób, natomiast najbardziej odporne są przeżuwacze. Wpływają one również niekorzystnie na rośliny niszcząc ich tkanki i powodując obniżenie ich jakości oraz zmniejszenie plonu.

Portal rolniczy informuje, że zwierzęta pobierające mykotoksyny razem z paszą charakteryzują się większą podatnością na infekcje, większą śmiertelnością. Dochodzi również do zmniejszenia produkcji mleka, jaj. Zostaje zaburzona gospodarka hormonalna samic, co skutkuje, np. nieregularnym występowaniem rui, zwiększeniem częstotliwości poronień, a potomstwo uzyskuje mniejszą masę urodzeniową. Wszystko to prowadzi do poważnych strat w gospodarstwach rolnych.

Lepiej zapobiegać niż leczyć…

Zatem jakie są porady rolnicze? Tworzeniu się mikotoksyn można zapobiegać dzięki starannej uprawie i przechowywaniu zbiorów. W tym celu należy chronić rośliny przed szkodnikami, chwastami, ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, jednym słowem – ograniczać stres ze strony środowiska. Ważnym elementem jest także zapobieganie inwazjom owadów, które mogą przenosić inwazyjne grzyby. Należy dbać o dobór odmian odpornych.  Do zbioru plonów używać maszyn do tego przeznaczonych i odpowiednio utrzymywanych. Plony przechowywać w pomieszczeniach wentylowanych o odpowiedniej temperaturze i wilgotności. Pomieszczenia te powinny być zabezpieczone przed gryzoniami czy nadmiernym gromadzeniem się wody. Należy unikać również zanieczyszczenia ich ziemią, łodygami roślin, kurzem. Jednak całkowite wyeliminowanie jest niestety niemożliwe. Kolejnym sposobem ochrony przed ich szkodliwym działaniem jest podawanie zwierzętom preparatów, dodatków do żywności, które wiążą mykotoksyny i chronią przed ich wchłanianiem z przewodu pokarmowego zwierzęcia. Preparaty te zwykle zawierają związki mineralne, naturalne wyciągi roślinne i ekstrakty ze ścian komórkowych drożdży.